زندگینامه دکتر فیروز نادری؛ از مدیران ‌ارشد ناسا

زندگینامه دکتر فیروز نادری؛ از مدیران ‌ارشد ناسا

در سال ۲۰۰۴ میلادی نشریه ساینس دست به انتخاب ۱۰ رویداد تاثیرگذار علمی بشر زد و در راس آن فهرست، کاوش‌های روباتیک سیاره سرخ فام مریخ توسط دو کاوشگر روح (Spirit) و فرصت (opportunity) که نشانه‌هایی از وجود آب را کشف کرده بودند، قرار داشت. در پشت این ماموریت حضور مدیریت برجسته یک شخص نمایان بود و او کسی نبود جز دکتر فیروز نادری از سرشناس‌ترین ایرانی‌های حال حاضر دنیا. او در 26 اسفند 1324 در شیراز به دنیا آمد، تحصیلات ابتدایی خود را در شیراز و دوره متوسطه را در دبیرستان اندیشه تهران به اتمام رساند. سپس در سال 1964 به امریکا رفت و پس از تحصیلات کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در رشته مهندسی برق، در سال 1976 تحصیلات دکترای خود را در رشته مهندسی الکترونیک در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به پایان رساند. پس از اتمام تحصیلات خود در سال 1976 به وطن بازگشت و فعالیت خود را در مرکز سنجش از دور ایران در تهران آغاز ‌کرد و پس از دو سه سال فعالیت به دلیل نبود امکانات مورد نیاز برای بسط تحقیقات و پژوهش‌هایش کشور را به مقصد امریکا ترک کرد و در سال 1979، یعنی حدود 29 سال پیش فعالیت خود را در ناسا آغاز کرد.
او در این مدت مشاغل فنی و مدیریتی متعددی را در زمینه ماهواره‌های مخابراتی متحرک، رادارهای سنجش از دور اقیانوسی، رصدخانه‌های تحقیقاتی اختر فیزیک و اکتشاف مریخ و سایر اجرام منظومه شمسی بر عهده داشت. نادری از سال ۱۹۹۶ مدیر برنامه منشاء حیات ناسا بود. در سال 1979 به «آزمایشگاه پیشرانش جت» (JPL) پیوست و به عنوان مدیر آزمایشات پروازی علوم فضا و مدیر طرح تفرق‌سنج ناسا به کار پرداخت. او هم‌اکنون مدیریت‌ارشد برنامه‌ریزی استراتژیک JPL را برعهده دارد. وقتی این پست را پذیرفت، ناگهان ایمیل‌ها و پیام‌های بی‌شماری از سوی ایرانیان به سمت او سرازیر شد. خودش در این‌باره می‌گوید: «همان زمان بود که فهمیدم دنیا چقدر کوچک است. اما تا حدودی نگران شدم، چون می‌دیدم مسئولیتم به خاطر حساسیت‌های هموطنانم بیشتر شده است».
در سال 2000 میلادی دانشمندان بزرگ ناسا پس از دو بار ناکامی در هدایت و مدیریت پروژه اکتشافی مریخ تصمیم می‌گیرند که این پروژه ناموفق را متوقف کنند اما راه‌کارها و جدیت دکتر نادری باعث می‌شود که مدیریت این پروژه به او واگذار شود. در سال 2001 تیم تحت مدیریتش موفق شدند مدار گرد اودیسه را به مدار مریخ بفرستند و مریخ‌نورد «روح» و سپس «فرصت» در پنجم بهمن سال 2004 بر سطح مریخ فرود آمد. دکتر نادری در این‌باره می‌گوید: «روح» را به دریاچه‌ای فرستادیم که فکر می‌کردیم در آنجا بتواند شواهدی از وجود آب یا حیات قدیمی یافت کند. اما در این مورد تیر ما به خطا رفت! «فرصت» نیز به جایی که پیش‌بینی می‌شد حاوی مواد معدنی نظیر هماتیت باشد فرستاده شد که توانست با کشف هماتیت که نشان‌دهنده وجود آب در گذشته است، کمک بزرگی به ما بکند».
قرار است در سال 2009  مریخ‌نورد بسیار پیشرفته و بزرگی به نام MSL که از سوخت اتمی استفاده می‌کند و یک لابراتوار مجهز علمی به همراه دارد به فضا پرتاب شود و در سال 2010 به سطح مریخ‌ برسد. آزمایشگاه سنگ و کانی به همراه 8 جز آزمایشگر دیگر آزمایشگاه این مریخ‌نورد را تشکیل می‌دهند. اگر این ماموریت با موفقیت همراه باشد قدم بعدی، جست‌وجوی مستقیم حیات در مریخ در سال‌های پس از آن و حوالی سال 2016 خواهد بود.
دکتر نادری بارها مورد تقدیر قرار گرفته است که از آن‌ جمله می‌توان موارد زیر را نام برد: بالاترین نشان ناسا «مدال خدمات برجسته»، انتخاب به عنوان فرد موثر سال ایالات متحده، لیبرال پرایز 2004 که پیش از او به پاپ بندیکت شانزدهم اعطا شده بود و نشان افتخار الیس آیلند در سال 2005 که از برنده‌گان قبلی آن می‌توان به بیل کلینتون، هنری کیسینجر، باب هوپ، محمدعلی کلی و فرانک سیناترا اشاره کرد.